KNIL Leger & Het Verzet
.png)
NEDERLANDSE KOLONIALE REGERING
Om wat algemene details te geven over het Nederlandse koloniale bewind, aangezien het een belangrijke rol speelt in dit hele "hoofdstuk", maar ook in het volgende, volgt hier een tijdlijn. (Alle onderstaande informatie is afkomstig van ChatGPT OpenAI, geraadpleegd in juni/juli 2025):
De Nederlanders koloniseerden Indonesië gedurende meerdere eeuwen. Historische tijdlijn :
• 1602: De Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) werd opgericht. Deze begon de handel en politiek in delen van de Indonesische archipel te domineren. De Nederlanders begonnen Indonesië te koloniseren. De Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) kreeg van de Nederlandse overheid een monopolie op handel en kolonisatie in Azië.
• 17e-18e eeuw: De VOC beheerste belangrijke havens en specerijenproducerende regio's, vooral op Java, de Molukken en delen van Sumatra.
• 1619: De VOC vestigde handelsposten en nam geleidelijk de controle over havens en eilanden over, met name Batavia (Jakarta).
• 1799: De VOC werd ontbonden vanwege corruptie en schulden. Haar bezittingen werden overgenomen door de Nederlandse overheid, die Indonesië vervolgens formeel tot kolonie maakte.
• 1800–1942: In 1800 werden de gebieden genationaliseerd en een kolonie van het Koninkrijk der Nederlanden, officieel bekend als Nederlands-Indië. De Nederlanders regeerden de kolonie als Nederlands-Indië en breidden hun macht uit naar de meeste Indonesische eilanden. De VOC beheerste de Specerijeneilanden (Molukken), delen van Java, Sumatra en Borneo.
• 1942–1945: Japan bezette Indonesië tijdens de Tweede Wereldoorlog.
• 1945: Indonesië roept de onafhankelijkheid uit na de nederlaag van Japan.
• 1945–1949: De Nederlanders probeerden de macht terug te krijgen, maar stuitten op weerstand en internationale druk.
• 1949: Nederland erkende officieel de onafhankelijkheid van Indonesië na een strijd om soevereiniteit en droeg de soevereiniteit over aan de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië (Republik Indonesia Serikat), die al snel de Republiek Indonesië werd.
Samenvatting:
• Begin van de kolonisatie: 1602
• Volledige kolonie: 1800–1942
• Einde van de Nederlandse overheersing: 1949
Toen Indonesië onder Nederlands bestuur stond, was de officiële naam: Nederlandsch-Indië (in het Nederlands); Nederlands-Oost-Indië (in het Engels).
Deze naam werd officieel gebruikt van 1800 tot 1942, toen de Nederlandse regering de macht overnam na de ontbinding van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC).
KNIL: KONINKLIJK NEDERLANDS OOST-INDISCH LEGER
.png)
Karel Bos diende in het KNIL, het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger).
Het KNIL was het Nederlandse koloniale leger in Nederlands-Indië (het huidige Indonesië) van 1814 tot 1950. Het was verantwoordelijk voor de handhaving van de orde en de verdediging van de Nederlandse belangen in de kolonie. Het was betrokken bij diverse conflicten en militaire acties gedurende de koloniale periode. Het bestond uit zowel Europese als inheemse (Indonesische) soldaten.
Zijn rang: KAREL HG BOS: Ls. Sergeant TKL. Inf.: Luitenant KNIL (sergeant Technisch Kader Landmacht Infantrie) (luitenant-sergeant technisch korps van de legerinfanterie, senior onderofficier.)
Militaire carrière
• Rang: Luitenant-sergeant (Senior onderofficier)
• Eenheid: Technisch Kader Landstorm, Infanterie (TKL Inf) — een technische reservemacht binnen de Nederlandse koloniale militie.
• Zijn professionele vaardigheden als architect en ingenieur kwamen goed van pas in zijn militaire rol, die mogelijk te maken had met bouw, vestingwerken of communicatie.
Ik kon (nog) geen informatie vinden over de datum waarop hij zijn militaire carrière begon, of andere details.
KNIL-foto's uit het persoonlijke album van Karel Bos
Karel Bos heeft waarschijnlijk de meeste foto's gemaakt. Helaas weet ik niets over de foto's en kan ik hem niet met zekerheid identificeren, hoewel er op de meeste foto's niet meer dan twee "Indo's" staan, omdat de foto's te klein zijn.
KLIK OP DE GALERIJPIJLEN HIERONDER om door de foto's te bladeren.
DE JAPANSE BEZETTING
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezetten de Japanners Indonesië (1942-1945) met als doel de Nederlanders te verdrijven. (Een eenvoudige zin die het leven van mijn familie (en dat van duizenden anderen) voorgoed veranderde.)
De Japanse bezetting van Nederlands-Indië begon begin 1942. De Japanse bezetting van Nederlands-Indië (nu Indonesië) vond plaats tijdens de Tweede Wereldoorlog, van maart 1942 tot september 1945. Het Keizerlijke Japanse Leger lanceerde een snelle invasie en veroverde de hele kolonie in minder dan drie maanden. Tijdens de bezetting voerde de Japanse regering van het 16e Leger een militair-politiek beleid met de nadruk op de Dai Tōa Sensō (de Grote Oost-Aziatische Oorlog).
Mijn tante Joan vertelde me verhalen over haar kindertijd in die tijd op Oost-Java. Ze was ongeveer 9 jaar oud. Ze zei dat iedereen, letterlijk iedereen, doodsbang was. Onder de Japanse bezetting mocht absoluut niemand "samenkomen". Dit betekende specifiek dat er nooit meer dan twee mensen tegelijk gezien mochten worden. Waar dan ook. Zelfs geen kinderen.
Mijn tante vertelde me over een keer dat ze met een vriendin op stap was en, toen ze hun andere vrienden zag, ze elkaar niet durfden te groeten of bij elkaar in de buurt te komen. Ze waren zo bang dat ze allemaal van elkaar wegkeken, bang dat ze betrapt zouden worden op samenkomen door alleen maar gedag te zeggen.
NOTICE of the JAPANESE OCCUPATION
Click the button below to read the MARCH 9, 1942 document
of the notice to the citizens of the city of Malang that the Japanese occupation of the city is imminent.
Shared by Achmad Budiman Suharjono.
"The official report of the last days before Malang surrendered to the Japanese military."
This was shared by my "new friend", Achmad Budiman Suharjono.
Click button below to view his website with this historical information, and vintage photos!
ORDERS ANNOUNCEMENT of the JAPANESE OCCUPATION
Thank you to my "new friend", Han Ayodya, for sharing this historical document!
.png)
Translation of above announcement (from Dutch):
ANNOUNCEMENT
BY ORDER OF THE JAPANESE AUTHORITIES, THE FOLLOWING IS
ANNOUNCED TO THE CITIZENS OF MALANG AND SURROUNDINGS.
Article 1
It is strictly forbidden to display any flag other than the Japanese flag.
Article 2
All portraits of Queen Wilhelmina and members of the Dutch Royal Family must be removed from both public places and private residences.
Article 3
Effective March 20, 1942, Japanese time will be introduced; Japanese time is one hour later than the current Java time. This includes setting the clocks forward to 12 noon on March 19 at 10:30 p.m.
Article 4
All schools in Malang and the surrounding area must be closed effective Wednesday, March 18 and remain closed until further notice. Opening schools earlier is strictly prohibited.
Article 5
All weapons, brands, insignia, etc., of police, civil servants, and other personnel must be removed; the usual uniform buttons may be retained until an order is given to exchange these buttons for others.
Failure to comply with the foregoing prohibition will be severely punished.
Article 6
All shops, sales outlets, etc., must be closed from 10:00 PM, Japan time.
Article 7
Effective today, March 17, a curfew will be in effect in Malang from 10:00 PM to 5:00 AM, Tokyo time.
This means that it is strictly forbidden to be on the streets during these hours.
Those who are required to be on the streets during these hours due to official or professional duties must have a permit, which can be requested from the Japanese Gendarmerie in the building of the former H.B.S. branch on Idenburgstraat.
Article 8
a. Starting Thursday, March 19th, it is prohibited to drive cars, motorcycles, and other motor vehicles on the roads without a special permit from the Japanese authorities. Cars found on the road without this permit will be stopped and confiscated.
b. All residents of Malang and the surrounding area in possession of gasoline, kerosene, oil, motor oil, and other oils suitable for motor use are required to report this IMMEDIATELY. This notification can be made in writing, in English or Malay, to the Japanese Gendarmerie in the building of the former H.B.S. branch on Idenburgstraat. The police will conduct searches, and if stocks of the aforementioned fuels are found that have not been reported as aforementioned, the owners will be severely punished.
Article 9
All communications, messages, etc., to the Japanese military authorities must be in English or Malay.
Article 10
All engineers, regardless of their profession, as well as all mechanics, accesses, etc., belonging to the metalworkers, must report in person to the Japanese Gendarmerie at the building of the former H.B.S. branch on Idenburgstraat no later than March 20, 1942.
The Regent of Malang,
R. A. A. SAM.
Malang, March 17, 1942
The Mayor of Malang,
J. H. BOERSTRA.
INTERNMENT of ALL WHITE, PURE DUTCH
Click the button below to read the NOVEMBER 10, 1942 document of the "Declaration of Internment blanda-totoks" in Malang.
(Internment declaration of the white, pure Dutch)
Shared by Achmad Budiman Suharjono.
K. BOS in HET VERZET
Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1942-1945) was er verzet tegen de Japanse bezetting van Oost-Java, hoewel dit beperkt, gefragmenteerd en vaak heimelijk was vanwege de brute repressie door de Japanse militaire autoriteiten. Sommige Nederlandse loyalisten, Indo-Europeanen (Indo's) en voormalige KNIL-leden hielden zich bezig met kleinschalige sabotage of boden onderdak aan ontsnapten of krijgsgevangenen. Dit was riskant, aangezien de Kempetai (Japanse militaire politie) bekendstond om hun martelingen en executies.
De Japanse Kempeitai (militaire politie) joeg meedogenloos op verdachte dissidenten en martelde ze. Iedereen die betrapt werd op steun aan het verzet, kon worden geëxecuteerd, gemarteld of massaal worden vervolgd (soms werden hele dorpen gestraft). Het gevolg was dat het verzet meestal voorzichtig, geheimzinnig en lokaal was. Grote opstanden waren zeldzaam tot de laatste maanden van de oorlog.
In Malang en Surabaya bestonden geheime netwerken die zich verzetten tegen de Japanse overheersing en later weer opdoken tijdens de revolutie van 1945. Hun activiteiten bestonden voornamelijk uit geheime educatie in plaats van openlijk gewapend verzet (wat onder Japans bewind vrijwel onmogelijk was).
Karel Bos raakte betrokken bij het lokale verzet in Oost-Java. Hoewel gedetailleerde verslagen van zijn activiteiten schaars zijn, is het welbekend dat hij zich aansloot bij bewegingen die zich verzetten tegen de Japanse overheersing en dat hij door de Japanse bezetting werd gearresteerd. Hij zou een betrouwbare leider van het verzet zijn geweest.
In die tijd waren er twee vormen van verzet: 1.) Verzet tegen de Japanse bezetting, en 2.) Verzet van (niet-Nederlandse/niet-Europese) Indonesiërs tegen de Nederlandse overheersing. Zij geloofden in "Indonesië voor Indonesiërs".
Hoewel directe citaten ontbreken, sloot Bos zich aan bij de ideologieën die in 1942-1943 terrein wonnen in Oost-Java – toen in tientallen steden, waaronder Malang, ondergrondse cellen werden gevormd om de Japanse overheersing te bestrijden. Karel H. Bos was niet alleen architect – hij raakte ook betrokken bij het verzet tegen de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd door de Japanners gearresteerd vanwege zijn "vermeende" ondergrondse activiteiten.
Zijn architectonische nalatenschap vertaalt zich in het verzetstijdperk in discipline, leiderschap en functionele planningsvaardigheden, vaardigheden die collega's waarschijnlijk waardeerden bij geheime operaties. Tijdgenoten respecteerden hem als "een van de leiders ... wiens gezag onbetwist was" binnen verzetskringen – met name vanwege zijn organisatorische vaardigheden en morele overtuiging.
Zijn geloof in de vrijheid van de Japanse bezetting kwam duidelijk tot uiting in zijn betrokkenheid bij het verzetsnetwerk van de basis, ondanks de risico's. De meeste aanwijzingen zijn te vinden in Japanse documenten, zijn executie en het ondergrondse netwerk waarvan hij deel uitmaakte.
Betrokkenheid bij het verzet
• Tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1942–1945) raakte Bos betrokken bij het ondergrondse verzet.
• Bos was een gerespecteerd, betrouwbaar en principieel leider. Officieren van de Japanse bezetting beschouwden hem als een serieuze bedreiging en reserveerden executies voor personen "wier gezag onbetwist was" in lokale verzetsactiviteiten. Die mate van aandacht suggereert dat Bos binnen zijn kringen zeer gerespecteerd werd.
• Het verzet bestond uit Nederlandse militairen, koloniale ambtenaren, professionals en burgers die zich verenigden om zich te verzetten tegen de Japanse overheersing.
• Bos' expertise werd ingezet bij geheime operaties, waaronder sabotage, inlichtingenvergaring en coördinatie tussen Nederlandse en Indo-Nederlandse netwerken. Zijn architectonische nalatenschap is in het verzetstijdperk terug te vinden in de vorm van discipline, leiderschap en functionele planningsvaardigheden, vaardigheden die collega's waarschijnlijk waardeerden bij geheime operaties.
• Het is bekend dat hij heeft deelgenomen aan geheime bijeenkomsten met collega's en militaire officieren in Malang en de omliggende regio.
• De arrestatie en executie van Bos in Bondowoso in 1943 weerspiegelen hoe serieus de Japanners hem namen. Hij was geen kleine saboteur – hij werd beschouwd als iemand die in staat was om grote bedreigingen te organiseren.
(Alle bovenstaande informatie = Bronnen: ChatGPY OpenAI geraadpleegd in juni 2025; Google AI geraadpleegd in juni 2025)
Het artikel in de onderstaande link werd met mij gedeeld door Achmad Budiman Suharjono.
Het artikel verscheen op 30 augustus 1962 in het Nederlandse tijdschrift TONG TONG.
De titel van het artikel =
Lijst van personen die deelnamen aan het ondergrondse verzet in voormalig Nederlands-Indië en werden geëxecuteerd of stierven als gevolg van marteling.
(Ja, de naam KHG BOS staat inderdaad op deze lijst, #53 . Zie het artikelfragment hieronder.)
(Voor het volledige artikel, klik op de knop.)
